Szkolenia i wykłady

Pięć filarów geografii: położenie, miejsce, region, przemieszczenia, interakcje.

Geografia jest nauką o przestrzeni i jej znaczeniu w naszym życiu i funkcjonowaniu naszej planety. W ostatnich latach można dostrzec pewne rozmywanie znaczenia geografii oraz wzrost różnych jej subdziedzin i specjalizacji, jednakże geografia w ujęciu syntetycznym może stać się jedną z podstawowych nauk, dających możliwość zrozumienia i interpretacji zjawisk przyrodniczych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych zachodzących na Ziemi. Ten syntetyczny, zbiorczy charakter geografii stanowi o jej szczególnej wartości, zwłaszcza gdy skupiamy się raczej na podstawowych pojęciach niż izolowanych procesach i zjawiskach. Badanie przestrzeni można, zamiast analitycznych badań poszczególnych sfery środowiska przyrodniczego i antropogenicznego, prowadzić poprzez wielowymiarowe oceny i interpretacje walorów położenia, znaczenia i tworzenie miejsc, regionalnych podobieństw i zróżnicowań, kierunków, metod, możliwości i konsekwencji mobilności oraz wielopoziomowe interakcje między miejscami, regionami, obiektami, procesami i zjawiskami przestrzennymi. Tych pięć filarów nauczenia geografii pozwoli spojrzeć na środowisko całościowo oraz z naukowej, krytycznej perspektywy, co nabiera szczególnego znaczenia w dobie popularności izolowanych i wyrywkowych informacji krążących po wszechdostępnym internecie.

Prof. UG dr hab. Mariusz Czepczyński jest geografem kultury, wykładowcą i kierownikiem Zakładu Studiów Przestrzenny na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego oraz na Università degli Studi di Roma „Tor Vergata”. Jego zainteresowania badawcze skupiają się na krajobrazach kulturowych, przemianach miast post-socjalistycznych, dziedzictwie kulturowym, przestrzeniach publicznych, a także semiotyce przestrzeni, procesach miejscotwórczych, zarządzaniu oraz metropolizacji przestrzeni. Jest autorem książki Cultural Landscape of Post-Socialist Cities. Representation of Powers and Needs (Ashgate: 2008) oraz współedytorem Public Space. Between Reimagination and Occupation (Routledge 2018), a także współautorem i redaktorem 8 książek i ok. 80 innych publikacji naukowych. Prof. Czepczyński był profesorem wizytującym na Eberhard Karls Universität Tübingen (2009–2011), członkiem zarządu sieci badawczej COST ACTION Investigating Cultural Sustainability (2011–2015), członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody przy Ministrze Środowiska (2014–2016), członkiem Rady Doradczej projektu urbanHIST | 20th Century European Urbanism (2017–2020), koordynatorem partnerstwa Energy Transition w ramach Agendy Miejskiej dla Unii Europejskiej (2017-2021), ekspertem – doradcą projektu PACTESUR – Protecting Allied Cities against TErrorism by Securing Urban aReas (2018–2022), członkiem Advisory Board projektu Cultural Flagships: Pathways, Practices and Politics of a Global Urban Type realizowanego przez Institute of Geography and Sustainability of the University of Lausanne (od 2002 roku). Od roku 2010 jest doradcą Prezydenta Miasta Gdańska, współpracuje z licznymi samorządami, w tym Żukowa, Rumii i Grudziądza, a także z Komitetem Regionów UE oraz Eurocities.

Unia Europejska – „Ziemia Obiecana migrantów”

Według najnowszych danych Eurostatu w samym tylko 2021 r. ponad 2,3 miliona imigrantów przekroczyło granice Unii Europejskiej. Ich całkowita liczba wyniosła w 2022 r. około 24 milionów czyli ponad 5% populacji Wspólnoty. Dane te obejmują jedynie migrantów w tzw. pierwszym pokoleniu, czyli tych, którzy przybyli do Europy w ostatnich latach. W ciągu ostatnich dziesięcioleci wartość ta wykazuje stałą tendencję wzrostową, a w przyszłości zakłada się, że przyrost ten będzie jeszcze większy. Dlaczego Europa staje się ponownie kontynentem „wielkiej wędrówki ludów”? Jakie czynniki przyciągają do Europy i czy w tym wszystkim jest jeszcze miejsce na migracje wewnątrz Wspólnoty? Jakie konsekwencje dla Europy niosą coraz poważniejsze ruchy migracyjne? W wystąpieniu wyjaśnione zostaną kontekst i perspektywy problemu migracji, przypomniane teoretyczne założenia związane z problemami ruchu ludności oraz ukazane miejsce Polski w analizowanym zagadnieniu. Podjęty będzie także problem rozróżnienia migracji i uchodźstwa. Poruszane zagadnienia zostaną odniesione do podstawy programowej z geografii i sposobu jej realizacji w szkole podstawowej.

Bartłomiej Kulas – doktor nauk społecznych w dyscyplinie geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, wcześniej absolwent studiów licencjackich i magisterskich na kierunku geografia na Uniwersytecie Gdańskim. Dodatkowo absolwent studiów podyplomowych na kierunku zarządzanie oświatą w uczelni Ateneum w Gdańsku.

Nauczyciel mianowany – czynny nauczyciel geografii oraz podstaw przedsiębiorczości w V Liceum Ogólnokształcącym w Gdańsku oraz w Uniwersyteckim Liceum Ogólnokształcącym w Gdańsku. Wcześniej pracownik Gdańskich Szkół Autonomicznych. Założyciel i Dyrektor Generalny portalu edukacyjnego Geografia24.pl. Opiekun naukowy licznych laureatów i finalistów: Wojewódzkiego Konkursu z Geografii dla uczniów gimnazjów oraz szkół podstawowych, a także Olimpiady Geograficznej i Olimpiady Przedsiębiorczości. Od roku szkolnego 2023/2024 Przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Konkursowej w Konkursie Geograficznym dla uczniów klas IV–VIII szkół podstawowych województwa pomorskiego, dodatkowo członek Komisji Głównej w Pomorskim Konkursie z Przedsiębiorczości.

Jest autorem recenzowanych publikacji naukowych, w tym monografii oraz artykułów w polskich i zagranicznych czasopismach, a także uczestnikiem międzynarodowych konferencji naukowych. Członek Polskiego Towarzystwa Geograficznego.

Cofające się lodowce – zmiany klimatyczne i ich wpływ na środowisko naturalne
z perspektywy stacji polarnej na Spitsbergenie.

Jednym z najbardziej interesujących zjawisk w geografii i naukach o Ziemi są lodowce – masy lodu będące w ruchu. Ze względu na ocieplający się klimat w ostatnich latach lodowce świata cofają się i zmniejszają swoje powierzchnie. W wielu obszarach praktycznie znikają w oczach, co również przyczynia się do przemian środowiska, nie tylko w ujęciu lokalnym, ale i globalnym. Takim miejscem na Ziemi jest Svalbard i jego największa wyspa Spitsbergen. W 57% jest on pokryty lodowcami i czapami lodowymi.
Z wykładu dowiemy się, czym są lodowce i jakie są ich rodzaje, a także co to są lodowce szarżujące, jak szarżują i gdzie występują. Przedstawiony zostanie zarys zjawiska ablacji lodowców i procesów, które mu towarzyszą, m.in. cielenia się lodowców. Przede wszystkim jednak zobaczymy, jak szybko zmieniają się lodowce świata i Spitsbergenu, a zwłaszcza regionu Kaffiøyry, gdzie ich powierzchnia od czasu maksymalnego zasięgu zmniejszyła się o blisko 50%.
Życie i praca naukowców prowadzących swoje badania w odległych regionach polarnych są pełne niesamowitych wrażeń badawczych i przygód związanych z poznawaniem świata. Każdy dzień jest inny, są chwile lepsze i te trudniejsze, kiedy trzeba z pokorą przyjmować warunki tych nie zawsze przyjaznych dla człowieka miejsc.
Jednym z nich jest Stacja Polarna Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na Spitsbergenie, która od powstania w 1975 roku jest drugim domem – dla naukowców i nie tylko. Przez niemal 50 lat powstało kilkaset publikacji naukowych i pozostało jeszcze więcej wspomnień.
W czasie prezentacji, prócz danych naukowych, zostaną przedstawione również: historia Stacji, badania, które są tam prowadzone, ludzie, którzy w niej przebywali, jak również krajobrazy, lodowce, roślinność i zwierzęta Svalbardu oraz najbliższego otoczenia Stacji.
Wszystko to zostanie zilustrowane wynikami prac i zdjęciami autora wykładu, który swoje badania w regionach polarnych w Arktyce i Antarktyce prowadzi już od 25 lat.

Prof. Ireneusz Sobota – glacjolog, hydrolog, badacz polarny, pracownik naukowy i kierownik Stacji Polarnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na Spitsbergenie oraz dyrektor Centrum Badań Polarnych w Toruniu. Autor kilkudziesięciu prac naukowych z zakresu glacjologii, hydrologii, kriologii i innych nauk geograficznych. Brał udział w 38 wyprawach naukowych na Spitsbergen, których większości był kierownikiem, jak również w inne rejony świata, m.in. dwukrotnie do Stacji im. H. Arctowskiego w Antarktyce. Wśród lodowców spędził ponad 5 lat swojego życia. Jego pasją jest poznawanie lodu w każdej jego postaci. W swoich badaniach naukowych szczególnie zainteresowany jest wszelkiego rodzaju zjawiskami lodowymi występującymi w przyrodzie. Fascynują go śnieg, lodowce i lądolody oraz wieloletnia zmarzlina, a przede wszystkim problemy związane ze współczesnymi zmianami kriosfery. Można powiedzieć, że jego drugim domem jest Arktyka, gdzie co roku spędza kilka miesięcy.